Wednesday, 13 September 2023

චූලා

 



අවදානමක් බාරගැනීමට ඇති බැරි පුළුවන්කම් ඔහුගේ 

/ඇයගේ ජීවිත විලාසය තීන්දු කරන්නේය යන්න මා විශ්වාෂ කරන දෙයකි. අවදානමක් බාරගැනීමට අසමත් සමාජ දේශපාලනික ක්‍රියාකාරිකයන්ගෙන් තමා ව්‍යාවෘත ක්ෂේත්‍රයට ඒ හැටි දායකත්වයක් නොලැබෙන්නේය. දේශපාලන ක්ෂේත්‍රයේ දී වමේ ක්‍රියාධරයෝ එදත් අදත් අඩු වැඩි වශයෙන් අවදානමක් බාරගැනීමට සූදානම්ව ඒ ධාරාව තෝරාගත් උදවිය ලෙස මම සලකමි.. 

චූලානන්ද සමරනායක දේශපාලනය උදෙසා අවදානමක් බාරගත් ඒ නිසාම අනේක අයුරින් ශාරීරිකවමත් වදහිංසාවලට ලක්වූවෙකි.

71/89 අරගල නිසා මාරාන්තිකව වදහිංසාවට ලක්වීම නිසාම  නැවත එවැනි අන්තරාවන්ට මුහුණ නොදීම උදෙසා ඇතමුන් නිහඬ හෝ ඇතැම් විට තපස්වර ජීවිත විලාසයක් තෝරා ගනිති.

එහෙත් චූලා එසේ නොවී නිර්භය හා සත්‍යගරුක බව ජීවිතයේ අරුත ලෙස වටහා ගෙන එය ම ප්‍රගුණ කරන්නේ යැයි මට සිතේ.

මම එවැනි නිර්භීත මිනිසෙකු නොවන නිසාම චූලා නම් සහෘදයාගේ ජීවිතයට වඩාත් ගරු කරමි. 

චූලා, අර්ථදායී අනාගතයක්  වෙනුවෙන් වෙහෙසෙන ඔබට දීර්ඝායු  වේවා!

Friday, 8 September 2023

හද සක් චාරිකා / Heart Chakra

 


මා සුමිතුරන් වන සම්පත් දිසානායක හා ආචාර්ය ප්‍රමෝද් කඳනාරච්චි සුසංයෝගයෙන් බිහිවූ Heart Chakra නවකතාවේ සිංහල පරිවර්තනය -හද සක් චාරිකා- අද මවෙත තැපෑලෙන් ලැබුණි. එහි පරිවර්තිකාව සුනේත්‍රා අලුත්දුන්න සාහිත්‍ය වේදිනියයි. එය ලැබුණු අද දිනම පොත කියවන්නට ආරම්භ කළේ දිගු කලක් තිස්සේ මේ කෘතිය ගැන සම්පත් සහ ප්‍රමෝද් සමග කතා බහෙන් ඇතිවූ කුතුහලය නිසාමය. 


සම්පත් හා ප්‍රමෝද් ලෝකය ඥානනය කරන්නේ පරස්පර ආකාර දෙකකිනි. ඒ ආකාර දෙකට සම්ප්‍රයුක්තයක් සොයා ගැනීම යනු දුෂ්කර මෙන්ම විචිත්‍ර ක්‍රියාන්විතයකි. ඒ සම්ප්‍රයුක්තය හරියට ඒ දෙදෙනාට මැදි වූ මං වගේය. මම ලෝකය ඥානනය කරන්නට වඩා කැමති ප්‍රමෝද් මෙන් භෞතික තාර්කිකත්වයක මං පෙත් ඔස්සේය. එහෙත් වසරකට වරක් සම්පත් පැමිණ මසකට ආසන්න කාලයක් අප සමග නතර වී නව දැනුමකින් මාව පෝෂණය කර ආපසු යයි. ඒ යන විට ඔහු එන විට සිටි මම තරමක් වෙනස් වී ඇතැයි සෑම වසරකම මට සිතේ. 


පාසල් ජීවිතයේ සිට කලාව, දේශපාලනය, විශ්වාෂ පද්ධතීන් ,අභ්‍යාවකාෂය ජනාවාස කිරීම දක්වා බොහෝ දේ ඒ කාලය තුල අපි සාකච්ඡා කරමු. සම්පත්ගේ පුවත් දැනුම අති විශාල එකකි. ඒවා ඔහු විග්‍රහ කරන්නේ ප්‍රමෝද් මෙන් භෞතිකවාදී ආකාරයකට නොවේ. කොහොමත් මේ දෙයාකාර දැනුම ගබඩා දෙක වඩා හොඳින් කිවහොත් පරස්පර දාර්ශනිකත්වයන් දෙක සාර්ථක සම්ප්‍රයුක්තයක් සොයා ගෙන ඇත.  ඒ Heart Chakra  නවකතාවය. සුනේත්‍රා අලුත්දුන්න මහත්මිය සිය අගනා බස් වහරින් සිංහල පාඨකයාට ඒ අපූරු නවකතාව ගෙනවිත් ඇත.

මෙම කෘතිය සිංහල පාඨක සමාජය මැනවින් වැළඳ ගනු ඇතැයි මම විශ්වාෂ කරමි.

-චන්ද්‍රරත්න බණ්ඩාර 

Wednesday, 6 September 2023

කපිල කුමාර කාලිංග මධුර මතක....




ජීවිතයෙන් හැත්තෑ වසරක්ද වෘත්තිීය කලාකරුවෙකු ලෙස පනස් වසරක්ද ගෙවා දමන කපිල කුමාර කාලිංග දිවි වියමන සමරන 'මධුර මතක' එළඹෙන සැප්තැම්බර් 9වනදා බණ්ඩාරනායක සමරු රඟහලේ දී මුලුගැන්වේ.


 එය ඔහුට මෙන්ම යම් අයුරකින් ඔහුගෙන් අනුප්‍රාණය ලැබූ අපට ද වැදගත් සැමරුමකි. කපිල මට/අපට  තුන් ආකාරයකට හමුවෙයි. ඒ අපේ පාසලේ වැඩිහිටි ආදිශිෂ්‍යයෙකු, මහනුවරින් බිහි වූ දීප්තිමත් බහුශ්‍රැත කලාකරුවෙකු සහ තමන්ටම අනන්‍ය කලා භාවිතාවක් නඩත්තු කළ ශ්‍රී ලාංකික කලාකරුවෙකු ලෙසිනි. මේ තුන් ආකාරයෙන්ම ඔහු අපට බලපෑම් සහගත විය. ප්‍රැන්සිස් කාලිංග නම් වූ ඔහුගේ කීර්තිමත් පියා චිත්‍රඥයෙකු ලෙස ජාතික හා ජාත්‍යන්තර වශයෙන් බුහුමනට ලක්වූවෙකි. ඔහු සතු සුවිසල් පුස්තකාලය අප දැක ඇත්තෙමු. සංවිධිත ලෙස කලාව සඳහා ප්‍රවිශ්ට වීමට ඔහුගේ පියා මෙන්ම මේ පුස්තකාලය ද කපිලට හේතුවන්නට ඇතැයි මට සිතේ.

අප පාසල් වියේ දී කඩවසම් තරුණ කපිල නගරයේ දී අපට හමුවන්නේ අත රැඳු පොත් දෙකක් සමගය. ඒ බොහෝ විට මහනුවර ඩී.ඇස්. සේනානායක මහජන පුස්තකාලයෙන් ගත් පොත්ය. මා අසා ඇති පරිදි  කපිල එකී පුස්තකාලයේ ආරම්භක සාමාජිකයන් පස් දෙනාගෙන් කෙනෙකි. ඒ පුස්තකාලයේ සාමාජිකයෙකු වීමට මගේ ආශාව වර්ධනය කළේ ද ඔහු විසිනි. එහෙයින් මගේ කියවීමේ ආශාව දැල්වූ කෙනෙකි කපිල කුමාර කාලිංගයෝ.

කපිල මට පාසලේ දී ශිෂ්‍යයෙකු ලෙස හමු වී නැත. එහෙත් ධර්මසේන පතිරාජලාගේ අවධියෙන් පසු පාසලෙන් බිහිවූ විශිෂ්ඨම සාහිත්‍යධරයා ලෙස කපිල පිළිබඳ මතකයක් පාසල විසින් නඩත්තු කරමින් තිබිණි. අපට අනුප්‍රාණය සැපයූවේ ඒ මතකයයි. අප විසින් 'සිනෙරු කලා සංසදය' නමින් සිනමාව ප්‍රධාන කරගත් කලා සංගමයක් ආරම්භ කළ පසු කපිල රචනා කළ 'සොල්දර ගෙදර' නාට්‍ය පිටපත සංසදයේ වැඩක් ලෙස නිශ්පාදනය කරන්නට බලාපොරොත්තු වුවත් පුහුණුවීම් පවා කෙරෙමින් තිබිය දී මූල්‍ය හෝ වෙනයම් නොහැකියාවක් නිසා එය වැළකී ගියේය. එහෙත් පසුකාලීනව වැඩිවර්ධනය කළ ඒ පිටපත නීල් අලස් විසින් 'සිහින සාප්පුව' ලෙසින් නිශ්පාදනය කෙරිණි. ඒ නාට්‍ය නිශ්පාදනය කරගැනීමට අපට වූ නොහැකියාව ඒ පිටපතට වාසනාවක් ගෙනාවා යයි මට සිතේ.

කපිල යනු අබිබවනය නොකළ හැකි අනන්‍යතා ගුණ සහිත සාහිත්‍යධරයෙකි. ඔහුගේ කෙටිකතා විශාල ප්‍රමාණය, නෙළුම්පොකුණ නාට්‍යය, පියැසි කවුළුව නවකතාව, ගුවන් විදුලි රඟමඬලයන් සහ  ඔහු රචනා කළ ගීත වැඩි ගණනක් කපිල සන්නාමයට සාක්ෂි වනු ඇත.  කවර ලයක් ඒ කෘති තුළ කපිල විසින් පවත්වාගෙන ගියේ ද යන්න හඳුන්වා දීමේ නිශ්චිත ශාස්ත්‍රීය බහුශ්‍රෘත භාවයක් මා සතුව නැත. ඔහු තෝරා ගන්නා බොහීමියානු චරිත බොහීමියානු අන්දර බොහීමියානු භාෂාවකින් කරන වියමන තවෙකෙකුට අත්පත්කර ගනු නොහැකිය යන්න මගේ අදහසයි. 

නාවිකයින්, ජේත්තුකාර එහෙත් පරිහානියට පත් සිය අතීත ශ්රී විභූතිය නඩත්තු කරන ඉංග්රීසි උගත් බර්ගර්වරු, විශ්රාමික රජයේ සේවකයන්, ආදිය ඔහුගේ නවකතා කෙටිකතා ගුවන් විදුලි රඟමඬල ආදියේ පාත්ර වර්ගයාය. ඔහුගේ ගීත බොහෝ ගනනක ප්රේමය තරම්ම මෘදු ලෙස බස හසුරුවයි. ඒ ගීතවත් බස මද පවනක් සේ අපව වෙලා ගනී.
ඔහු අධ්යක්ෂනය කරමින් නිශ්පාදනය කළ රයිනෝසිරස් , ඔහු රචනා කොට නිමල් ඒකනායක විසින් නිෂ්පාදනය කළ 'උක්දඬු ගින්න' මා දුටු කපිලගේ නාට්යමය නිපුනතාවයන්ය.
ද්වි භාෂා උගතෙකු ලෙසත් අඛණ්ඩව කියවීමෙන් හා හැදෑරීමෙන් ඔප මට්ටම් වූ නිර්මාණ ප්රතිභාවකින් ද යුත් කපිල කුමාර කාලිංග අඩ සියවසක් තිස්සේ ශ්රී ලාංකික කලාවට කළ මෙහෙවර අගයන මේ මොහොතේ මම ඔහුට සුබ පතමි.

Thursday, 20 July 2023

සුදු වැද්දෝ 1




උරුමක්කාරයන්ගේ යටපත් වූ උරුමය:

සුදු වැද්දෝ 1

-------------------

උතුරු ඇමෙරිකානු මුල් උරුමකරුවන් දැවැන්ත උරුමයක කොටස්කරුවන්. එහෙත් යටත් විජිතවාදය විසින් ඔවුන්ගේ මාහැඟි උරුමය දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ යටපත් කෙරුණා. අද එවැනි යටපත් කිරීමක් නැතත් නැතිවී ගිය උරුමය ඒ හැටියෙන්ම දකින්න අපහසුයි. එහෙත් ආදිවාසී ගෝත්‍ර විසින් මහත් ධෛර්යයෙන් රැකගෙන ආ බොහෝ මාහැඟි දේ තවමත් එමටයි. මෙම වැඩසටහනෙන් අප ඉදිරිපත් කෙරෙන්නේ ආදිවාසීන්ගේ Pow Wow නැමති සංස්කෘතික ප්‍රසංගය ගැනයි. ඔබටත් මෙවැනි වැඩසටහන් අඛංඩව නැරඹීම සඳහා Sisara with Chandare රූප නාලිකාව සමග එක්වන්න. රටක ජාතික ගීය එහි ජීවත් වන සියල්ලන්ගේ මාහැගි උරුමයක්. කැනඩා ජාතික ගීය ගයන භාෂා අතරින් එකක් Ojibwe භාෂාවත් එකක්. මෙම වැඩ සටහනේ ඒ බව ඔබට දැකගත හැකියි. 

Wednesday, 12 July 2023

මිතුරුදමක ප්‍රේමය



ඒ වස්දඬු රාවය දිගේ

මතකවත පාරමින් 

අතීතය වෙත 

වලාකුළක්ව පාව ගියෙමි.


අඩසියවසකටත් ඈත

මා පෙළූ මා දැවූ

මා නිවී සැනසුණු 

ඒ වසඟය 

තවමත් සිනාසෙමින් තිබුණි.

Friday, 7 July 2023

මෙම විචිත්‍ර උරුමය රැකබලාගැනීමට අප සමත් ද?-


 

මීට දෙසිය වසකට පෙර නෙදර්ලන්තයට රැගෙන ගිය මහනුවර රාජධානි සමයට අයත් කෞතුක භාණ්ඩ 6 ක් යළි මව්බිමට ලබා ගැනීමට සංස්කෘතික ඇමතිවරයා කළ ඉල්ලීමක් සලකා බලා ඇති නෙදර්ලන්ත රජය ඒවා මෙරටට බාරදීමට එකඟ වී තිබෙනවා.

''Rijks කෞතුකාගාරයේ ප්‍රදර්ශනය කර තිබෙන රනින් නිම කරන ලද කොපුව සහිත කස්තානයක්, රිදියෙන් නිමකරන ලද කොපුව සහිත කස්තානයක්, රනින් නිමකළ පිහියක්, මහ තුවක්කු දෙකක් සහ ලෙව්කේ දිසාවේ හට අයත්ව තිබුණා යැයි සැලකෙන කාලතුවක්කුවක් යන කෞතුක භාණ්ඩ හය මහනුවර රාජධානී සමයට අයත් වූ ඒවා බව හෙළිදරව් වූ අතර වර්ෂ 1765 දී ලන්දේසීන් විසින් මහනුවර රජ මාලිගාව වටලන ලද අවස්ථාවේදී  ලන්දේසි පෙරදිග ඉන්දීය වෙළඳ සමාගම (VOC) විසින් රැගෙන ගොස් ඇති බවද තහවුරු වී තිබේ.'' (ප්‍රවෘත්ති නිවේදනයකින් කළ උපුටා ගැනීමකි.)

උරුමයන් රැක බලා ගැනීම ස්ථාවර හා ඒවා පිළිබඳ සංවේදී රාජ්‍ය පාලනයකට පමණක් කළ හැකි දෙයකි. එහෙත් ඇත්තටම එම කාර්ය කරන්නට ලංකා රාජ්‍යය සමත්ද?
මීට වසර කිහිපයකට පෙර කෙෳතුකාගාරයේ තිබී දුටුගැමුණු යුගයට අයත් රන්කඩුවක් සොයා කළ 'කන්කොටා' නාටකය ඔබට මතකද? ඒ කාරණයම පදනම් කරගෙන කොළඹ විහාරස්ථානයක භික්ෂුන් වහන්සේලා දෙනමක් අපවත් කරන ලදී.
පෞරාණික බව කෙසේ වෙතත් රනින් නිමවීම යන කාරණය පමණක් එම අගනා උරුම භාණ්ඩවල ආරක්ෂාවට අපල ගෙන දෙන්නකි. ලංකාවේ අතිවිශාල පැරණි පන්සල් ප්‍රමාණයක පිළිම හා චෛත්‍යයයන් බිඳ දමා ඇත්තේ නිදන් සොයාය.
ලෝකයේ කෙෳතුකාගාර යනු පෞරාණික භාණ්ඩයන්ගේ ආරක්ෂාවට හොඳම තැන වුවත් එයද රාජ්‍ය චෞරත්වය ඉදිරියේ අසරණය.
වඩාත්ම හොඳම දේ නම් වසර දෙසියයක්ම ඉතා හොඳින් ඒවා නෙදර්ලන්ත කෞතුකාගාරවල ආරක්ෂා වූවා සේ තවදුරටත් එසේම තිබෙන්නට හැරීමය. අපගේ අනාගත පරම්පරාවටවත් හොඳ පාලන ක්‍රමයක් ලැබුනොත් ඒ ගැන සලකා බැලිය හැකි වේවි.
කොවිඩ් එන්නතෙනුත් ගසා කෑ රටක , ඇස් රෝගවලට ගෙනා බෙහෙතිනුත් ගසා කෑ රටක, ගසා කෑම නිසාම බංකොලොත් වූ රටක ඒ කළ කිසිවකුට අබමල් රේණුවක නීතිය ක්‍රියාත්මක නොවන රටක පුරාවස්තු ආරක්ෂා වේ යැයි සිතිය හැකිද? අනික තනි රත්තරනුත් වූ කළෙක?

Monday, 22 May 2023

බෙවිස් මනතුංග - මහනුවර මග සලකුණක්



බෙවිස් මනතුංග අපට මුල්වරට හමුවන්නේ සෝවියට් දේශය බිඳ වැටීමට පෙර එහෙයින්ම ලංකාවේ කොමියුනිස්ට් පක්ෂයටත් සරු කාලයකය. ඇත්ත පත්තරය දිනපතා ප්‍රකාශයට පත්කළ කාලයේය. එදවස මහා බලගතු එක්සත් ජාතික පක්ෂ ආණ්ඩුව තැන් තැන් වලින් රිදෙන්න කොනිත්තූ පත්තරයකි ඇත්ත. එදා ඇත්ත වැසී යාම යනු ලංකාවේ ජනමාධ්‍යයේ එක්තරා යුගයක අවසානයකි. මෙ කියන කොමියුනිස්ට් පක්ෂයේ ක්‍රියාධරයෙකු වූ බෙවිස් පළමුවරට වික්ටර් හාරා ගේ ගී ප්‍රසංගයක් පැවැත්වූයේ ඒ කාලයේය.

ඉනික්බිති එළඹි යුගය අපේ ප්‍රාර්ථනා බොඳ කරමින් රාජ්‍ය මර්ධනයටත් ජාතිවාදයටත් එකසේ රඟන්නට ඉඩ ලැබුණු යුගයකි. ඒ දීර්ඝ අමානුෂික යුගය තුළත් පාරේ සිට වුවද  බෙවිස් ජාතිවාදයටත් මර්ධනයටත්  එරෙහි විය.

2009 යුද ජයග්‍රහණය නිසා යළි වටයකින් නැග ආ ජාතිවාදයට එරෙහි වූයේ කොන්දේසි විරහිතවය. 

බෙවිස්ගේ සමීපතමයෙකුගේ (මවගේ ?) මළගමට පැමිණි අතුරලියේ රතන හිමිට මළ ගෙදරදීම ඔහුගේ ජාතිවාදී වැඩපිළිවෙලට එරෙහිව කතාකොට දොස් කී බව මට කීවේ රතන හිමි සමග වැඩි තවත් හිමි නමකි.


බෙවිස් අවංකව හා නිර්භීතව අරගලයේ කොටස්කාරයෙකු විය. ඔහු  කොතරම් අනුරාගයකින් යුක්තව අරගලය සමග සිටගත්තේද යන්න අපි දනිමු. ඔහුගේ මළගම ලොකු හිස්තැනක් තැනූ බව අපට දැනෙන්නේ ඔහු අරගලයට, විශේෂයෙන් නුවර අරගල භූමියට  ඔහුගේ බලවත් මැදිහත් වීම හේතුවෙනි.


බෙවිස්ගේ හැටි එහෙමය. 

ඔහු සිය ආබාධිත බව ගැටළුවක් කොට නොගෙන අප දන්නා දා සිට යුක්තිය හා සාධාරණය පැත්තේ හිටගත්තේය. ඔහුගේ එදිනෙදා ජීවිතයට සහාය වූ අත්වාරු දෙක සිය සිරුර දෙපැත්තේ තනි රකිනු දුටු විට මේ ලියූ දෙයට වඩා බොහෝ දේ ලියන්නට මසිත හැඟීම් තෙරපෙයි. ඒවා වචන බවට පත් කරන්නට ඇවැසි ශක්තිය මේ මොහොතේ මට නැත. එය වෙනත් තැනක වෙනත් විදිහකට ලියන්නට බලාපොරොත්තු වෙමි.